เปิดประวัติขนมไทย ‘โสมนัส’ ความหอมหวานในแบบต้นตำรับสู่สูตรลับที่ไม่เหมือนใคร

         โสมนัสเป็นหนึ่งในขนมหวานยอดนิยมในอดีตซึ่งหลายคนอาจจะไม่คุ้นชินนักหากไม่เคยศึกษาประวัติขนมไทยมาก่อน เนื่องจากในปัจจุบันการจะหาขนมชนิดนี้มาทานก็ดูจะไม่ใช่เรื่องง่ายมากนัก 

        แต่ในวันนี้เราได้นำเอาสูตรของขนมไทยแบบโบราณมาผ่านกระบวนการทางความคิดและฟื้นคืนชีพขนมโสมนัสในวันวาน ให้สามารถหาทานกันได้ง่ายและยังคงรสชาติความดั้งเดิมเอาไว้อีกครั้งหนึ่ง ดังนั้นสำหรับใครที่อาจจะยังไม่รู้จักเจ้าขนม ‘โสมนัส’ เราตามไปทำความรู้จักพร้อม ๆ กันเลยดีกว่า

ประวัติขนมไทยหายาก...โสมนัส

        คำว่าโสมนัสตามความหมายของไทย หมายถึง ความสุขใจ, ความปลาบปลื้ม, ความเบิกบาน ดังนั้นจึงอาจกล่าวไว้ว่าขนมโสมนัสที่ถูกรังสรรค์ขึ้นเพื่อเป็นขนมที่สร้างความเบิกบานใจในทุกครั้งที่ได้ทาน

       ซึ่งประวัติของขนมไทยชนิดนี้มีระบุไว้ว่าเกิดขึ้นมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ในช่วงที่เรียกได้ว่าเป็นยุคที่เฟื่องฟูที่สุดของขนมไทย เพราะนอกจากจะมีการคิดค้นสูตรขนมมากมาย ยังถือได้ว่าเป็นช่วงเวลาที่เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้วัฒนธรรมและกรรมวิธีการทำอาหารและขนมต่าง ๆ จากพ่อค้าชาวต่างชาติที่เข้ามาค้าขายสินค้าในสยาม(ประเทศไทย) ไม่ว่าจะเป็น จีน โปรตุเกส ฮอลันดา อังกฤษ และฝรั่งเศส เป็นต้น

        ดังนั้นนี่จึงนับได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของประวัติขนมไทยหลากหลายชนิดที่เราพบเห็นกันในปัจจุบัน โดยขนมโสมนัสนั้นเกิดขึ้นในช่วงที่ท้าวทองกีบม้าได้คิดค้นขนมไทยชื่อดังอย่าง ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ซึ่งล้วนแล้วแต่ใช้ไข่แดงเป็นส่วนประกอบสำคัญ

        แต่เมื่อขนมสุดหวานหอมละมุนนั้นล้วนแล้วแต่ใช้เพียงไข่แดง นั่นจึงทำให้ไข่ขาวที่เหลือทิ้งค่อนข้างมีมากและน่าเสียดายเป็นอย่างยิ่ง และนี่ก็เป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้เกิดขนมโสมนัสขึ้นนั่นเอง

วิธีทำขนมโสมนัส

        วิธีทำขนมโสมนัสหากอ่านเอาจากประวัติขนมไทย เราจะเห็นถึงความแตกต่างบางประการได้อย่างเด่นชัด นั่นก็คือกระบวนการอบนั่นเอง เนื่องจากในปัจจุบันการอบขนมประเภทนี้จะค่อนข้างทำได้ง่ายเพียงแค่มีเตาอบขนมก็สามารถทำได้แล้ว ที่สำคัญคือสามารถควบคุมเวลาในการอบ และอุณหภูมิให้คงที่ได้อีกด้วย

        แต่ในอดีตการทำขนมโสมนัสจะต้องคั่วมะพร้าวให้แห้งและมีสีเหลืองทองจากนั้นบดด้วยมือจนกว่าจะละเอียด จากนั้นจึงนำไข่ขาวกับเกลือป่นและน้ำมะนาวตีให้เข้ากันจนตั้งยอดดี เติมน้ำตาลทรายลงไปเพื่อเพิ่มความหวาน จากนั้นจึงนำส่วนผสมทั้งหมดมาผสมรวมกันและคนอย่างเบามือ 

         เมื่อเสร็จเรียบร้อยก็ทำการหยอดตัวขนมให้มีลักษณะกลมคล้ายคุกกี้ของฝรั่ง เพียงเท่านี้การเตรียมตัวขนมโสมนัสก็เป็นอันเสร็จ แต่ในสมัยก่อนกรรมวิธีที่เรียกได้ว่ายากที่สุดก็คงเป็นการอบเจ้าขนมเหล่านี้ให้ขึ้นฟูน่าทาน ไม่ไหม้เกินไป ไม่ดิบจนเกินไป เรียกได้ว่าเป็นความท้าทายของแม่ครัวในสมัยนั้นเลยทีเดียว

แตกต่างมากกว่าเดิม...ด้วยสูตรใหม่ประทับใจยิ่งขึ้น

        ขนมโสมนัสจะมีรสชาติและเนื้อสัมผัสที่คล้ายคลึงกับขนมเมอแรงของฝรั่ง คือมีความกรอบ หอม อร่อย ซึ่งดสมนัสของไทยจะได้อีกความรู้สึกหนึ่งก็คือความมันจากมะพร้าวที่คั่วจนสุกหอม ทั้งยังได้เนื้อสัมผัสที่บางเบาละลายได้ในบาง

        ซึ่งในอดีตการทำขนมชนิตนี้จะใช้วัตถุดิบแค่ไม่กี่อย่าง โดยเน้นไปที่ไข่ขาวและมะพร้าว ดังนั้นรสชาติและกลิ่นของโสมนัสจึงอาจจะไม่ได้แปลกใหม่มากนักในความคิดของคนรุ่นใหม่ 

        หากแต่ด้วยกรรมวิธีและสูตรในแบบฉบับโบราณที่ได้สืบต่อกันมา ทำให้ปรุงเกิดความคิดที่อยากจะพัฒนาและฟื้นคืนชีพขนมโสมนัสขึ้นอีกครั้งในรูปแบบของปรุง 

        ด้วยเหตุนี้เราจึงได้มีการนำเอาวัตถุดิบอื่น ๆ นอกเหนือจากมะพร้าวมาใช้เป็นวัตถุดิบสำคัญ ไม่ว่าจะเป็น ชาเขียว โกโก้ กาแแฟ ชาไทย โดยเรายังคงไว้ซึ่งเอกลักษณ์และความหอมหวานของโสมนัสในรูปแบบเดิมเอาไว้ นี่จึงเปรียบเป็นอีกหนึ่งความมหัศจรรย์ของขนมไทยที่ไม่ว่าจะผ่านกาลเวลามานานแค่ไหนก็ยังคงทำให้เราตกหลุมรักได้ไม่รู้ลืม

สรุป

       ประวัติของขนมไทยอย่างโสมนัส มีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาซึ่งเป็นช่วงที่การค้ายขายกับชาวต่างชาติรุ่งเรือง ส่งผลให้วัฒนธรรมและภูมิปัญญาจากชนชาติต่าง ๆ ถูกเผยแพร่ส่งต่อมายังคนในสมัยนั้นเช่นกัน และเมื่อท้าวทองกีบม้าได้พัฒนาขนมไทยหลากหลายประเภทขึ้นมา

       ก็ได้นำเอาไข่ขาวที่มักจำเหลือทิ้งจากการทำขนมมาสร้างสรรค์เป็นเมนูขนมไทยหอมหวานอย่างขนมโสมนัส ซึ่งต้องใช้การอบที่พิถีพิถันเป็นอย่างมาก ซึ่งในปัจจุบันขนมชนิดนี้อาจจะหาทานไม่ค่อยได้แล้ว ดังนั้นเราจึงได้มีการนำเอาสูตรของขนมโสมนัสมาปรับปรุงและสร้างเป็นขนมไทยในแบบที่คุณอาจจะไม่เคยพบมาก่อน ไม่ว่าจะเป็นขนมโสมนัสรสดั้งเดิม ขนมโสนมนัสรสชาเขียว ขนมโสนมนัสรสโกโก้ ขนมโสนมนัสรสกาแแฟ ขนมโสนมนัสรสชาไทย เพื่อพัฒนาและสืบสานขนมไทยในตำนานให้อยู่คู่กับคนไทยสืบไปนั่นเอง